قنات یک تکنیک سازگار با تغییر اقلیم
به گزارش ام آی جی تی خراسان رضوی یک کارشناس حوزه آب و خاک اظهار داشت: تغییرات اقلیمی که درحال رخ دادن است مانند گرمایش جهانی، کاهش آبدهی چشمه های طبیعی و منابع آب های سطحی سبب می شود مردم به قنات بعنوان یک تکنیک سازگار با تغییر اقلیم روی آورند.
هادی معماریان امروز در همایش علمی قنوات و میراث فرهنگی که در محل مرکز آموزش عالی کاشمر برگزار شد، با اشاره به تاثیر تغییر اقلیم بر قنات ها اضافه کرد: با آنکه در مدت صدها سال گَرد بیابان بر چهره این منطقه می نشیند اما نباید تصور کرد این تغییر محیط سبب از میان رفتن اساس تمدن و سکونت در مناطق حاشیه کویر می شود بلکه تغییر محیط سبب دگرگون شدن سیستم تولید و ایجاد نوع دیگری از معیشت به نام معیشت قناتی می شود که اساس آن تامین آب مورد نیاز به وسیله قنات بوده است.
وی بیان کرد: هر چند هزاران سال قنات، این تکنیک سازگار با تغییر اقلیم را در اختیار داشتیم اما از زمانی که آغاز به پمپاژ آب از سفره های آب زیرزمینی کردیم، حالا این تکنیک سازگار را به آسانی داریم از دست می دهیم.
این استاد دانشگاه بر پژوهش های انجام شده درباب ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر مناطق خشک و نیمه خشک حوزه آبریز شهرستان کاشمر اشاره نمود و اظهار داشت: برمبنای بررسی ها و مدل سازی های انجام شده بارش ها تا سال ۲۰۹۹ در بیشترین ماه ها دارای روند معنادار نیست ولی مقدار آن کاهشی است.
معماریان اضافه کرد: هر چند در این بررسی ها دمای متوسطه ماهانه افزایشی اما مدلول دار نیست، دمای متوسط فصلی افزایشی اما در بعضی سناریوها معنادار نیست اما دمای متوسط افزایشی و در بیشتر سناریوها قابل تامل است.
وی بیان کرد: بدون شک دما که افزایش یابد، روند نزولات تحت تأثیر قرار می گیرد؛ بارش های برف را کمتر خواهیم داشت و میزان تبخیر افزایش می یابد و از طرفی منطقه گرفتار خشکی بیشتری خواهد شد.
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر همین طور درباب تغییرات اقلیمی بر منابع آب های زیرزمینی و قنوات اظهار داشت: برمبنای پژوهش های انجام شده در مناطق خشک و نیمه خشک ایران نشان میدهد تغییرات اقلیمی سبب روند معناداری در کاهش آبدهی قنوات خواهد شد.
وی اشاره کرد: برمبنای تحقیقات انجام شده کشور در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و منابع آب آن محدود بوده که این منابع آب در زمینه های آبریز تا سال ۲۰۵۰ تا ۱۲ درصد کاهش خواهد یافت. همین طور تا سال ۲۰۲۰ درجه حرارت در منطقه خاورمیانه یک تا ۲ درجه افزایش و از میزان بارش تا ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند.
معماریان در ادامه با اعلان اینکه طی این چند سال خیلی از قنوات کاشمر را از دست داده ایم، آبدهی افت نموده و بدتر از همه فرونشست زمین اتفاق افتاده است، اظهار داشت: برمبنای برآوردهای انجام شده سالانه ۱۱ تا ۲۱ سانتیمتر متوسط فرونشست در دشت کاشمر است.
وی عنوان کرد: برمبنای مطالعات انجام شده طی چهار سال دشت کاشمر ۸۰ سانتیمتر فرونشست داشته است. این روند بسیار وحشتناک است؛ فرونشست زمین یعنی این که آبخوان مفید و قنوات را به مرور از دست می دهیم.
این کارشناس حوزه آب و خاک اظهار داشت: قنات یک المان از توسعه پایدار می باشد، توسعه پایدار در منطقه کاشمر برمبنای برداشت استاندارد از سفره های آب زیرزمینی شمرده می شود.
وی اضافه کرد: متاسفانه برداشت ها از سفره های آب زیرزمینی به شدت بالا رفته بطوریکه ۳۶ میلیون متر مکعب کسری مخزن تجمعی و سالانه حدود پنج تا ۱۱ میلیون متر مکعب کسری مخزن داریم.
معماریان عنوان کرد: از نقطه تاب آوری اکوسیستم عبور کرده ایم و به حالت غیر قابل بازگشت رسیده ایم؛ وقتی فرونشست رخ می دهد یعنی به حالت غیر قابل بازگشت رسیده ایم. باید به محیط زیست و اکوسیستم رشوه داد تا کمی ما را تحمل کند و به حالت قبل بازگردد؛ در غیر این صورت حیات ما در منطقه کاشمر حداقل تا ۲۰ سال آینده به شدت گرفتار مشکل خواهد شد.
وی بیان کرد: اگر به فکر منابع آب زیرزمینی نباشیم، تا ۲۰ سال آینده باید به فکر مهاجرت بود.
اکثر مقنی ها فاقد بیمه هستند
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه نیز در این همایش اظهار داشت: قنات قصبه گناباد بعنوان نخستین اثر خراسان رضوی در لیست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
رسول صنوبری اضافه کرد: درخواست کرده ایم شغل مقنی بوسیله تامین اجتماعی و جهاد کشاورزی جزو مشاغل سخت و تحت پوشش بیمه هنرمندان و رشته های فنی و حرفه ای قرار بگیرد تا با بیمه ارزان بعنوان شغل سخت زودتر بازنشسته شوند.
وی بیان کرد: متأسفانه بیشتر مقنی هایی که حالا در ایران فعالیت دارند، فاقد بیمه هستند. اگر مقنی و مقنی گری ادامه پیدا نکند، قنات نخواهیم داشت.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گناباد با اعلان اینکه امیدواریم با کمک آب منطقه ای و جهاد کشاورزی ضمن حفظ و لایروبی قنوات از مقنی ها نیز حمایت شود، بیان کرد: قنات قصبه گناباد در سال ۱۳۷۹ توسط اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی ثبت ملی شده و در سال ۱۳۹۵ نیز در لیست آثار جهانی یونسکو قرار گرفته و بعنوان کهن ترین و عمیق ترین قنات ایران ثبت ملی و جهانی شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشمر هم در این مراسم با اعلان اینکه قنات در کاشمر سابقه دیرینه ای دارد، اضافه کرد: پیشینیان ارزش بسیاری برای حفظ آب قائل بودند.
رضا یوسفی اضافه کرد: شکی نیست که ایرانیان با ابداع سازه آبی قنات، موسس بهره برداری بهینه و اصولی از منابع آبی زیرزمینی در جهان محسوب می شوند، قنات هایی که برمبنای محاسبات و مطالعات ریاضی شکل گرفته و برمبنای مطالعات مذکور در زمان های ترسالی و خشک سالی خودرا تقویت می کردند و زندگی مردمان پایین دست قنات برمبنای میزان آب خروجی از قنات شکل می گرفت.
وی اشاره کرد: متأسفانه خشکسالی سالهای مدیدی است سایه شومش را بر سر قنات ها و چشمه سارهای منطقه کاشمر گسترانده و سبب افت شدید سفره های آب زیرزمینی در این منطقه شده، بطوریکه می توان به جرأت گفت بیشتر قریب به اتفاق چشمه ها خشکیده و اندک چشمه ساری که باقی مانده، حتی از عهده سیراب کردن پرندگان هم بر نمی آید چه رسد به سیراب شدن اشجار و مزارع.
پخش مستند قنات قصبه گناباد و تجلیل از مقنیان پیشکسوت از دیگر برنامه های این همایش بود.
منبع: migtco.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب