گزارش ام آی جی تی؛
عربستان، کویت و عمان پیشتاز ساخت پتروپالایشگاه ها در غرب آسیا
ام آی جی تی: کشورهای توسعه یافته با بوجودآوردن پارک های شیمیایی و صنایع پتروپالایشگاهی و ارائه اعتبارات و تسهیلات مناسب زمینه رشد قابل توجه صنایع پتروپالایشی خودرا فراهم نموده اند.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، همزمان با پیشرفت دانش و فناوری ساخت مجموعه های چند منظوره در صنایع مختلف در جهت افزایش بهره وری، یکسان سازی تولید مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است و دراین میان ساخت پتروپالایشگاه ها با هدف تجمیع واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. نگاهی به وضعیت کشورهای پیشرو در تکمیل زنجیره ارزش منابع پایین دستی نفت اولاً ظرفیت بالای درآمدزایی این حوزه و ثانیاً سیاست یکسان آنها برای موفقیت در تولید محصولات با ارزش پتروشیمیایی را نشان داده است. رویکرد اصلی این کشورها تجمیع و تمرکز واحدهای شیمیایی از راه توسعه زنجیره ارزش ذیل پتروپالایشگاه ها بوده است.
به طور کلی بررسی قیمت مواد در طول زنجیره ارزش مواد پتروشیمیایی از نفت خام همچون آروماتیک ها و اولفین ها نشان داده است توسعه زنجیره ارزش تا ۳ لایه امکان ایجاد ارزش افزوده ۸ برابری از نفت خام را دارد. از همین رو هم اکنون خیلی از کشورهای دنیا با سرمایه گذاری در حوزه صنایع پتروپالایشی و توسعه این واحدها به دنبال ایجاد حداکثر ارزش افزوده از نفت خام هستند.
رقابت کشورهای آسیایی در توسعه ظرفیت پتروپالایشی
در همسایگی ایران کشورهایی هستند که در حوزه صنایع پتروپالایشی سرمایه گذاری بسیاری انجام داده اند و با وجود این که محدودیتی بابت فروش نفت خام ندارند اما با عنایت به روند رشد صنعت پتروپالایشی در دنیا و سود سرشار این صنعت، سرمایه گذاری خودرا معطوف به ساخت پتروپالایشگاه و پارک های شیمیایی کرده اند و رفته رفته از خام فروشی نفت فاصله می گیرند. برای مثال شرکت صنایع پتروشیمی کویت (KIPIC)، یکی از شرکتهای تابعه کویت پترولیوم، در نظر دارد جهت تکمیل پالایشگاه الزّور (Al-Zour) واحدهای تولید بنزین، مواد آروماتیک، تولید الفین ها و محصولات پلی پروپیلنی برای تولید نزدیک به ۲.۷ میلیون تن مواد آروماتیک و پلی پروپیلنی بسازد. این واحد که بر مبنای نفت خام سنگین طراحی شده است در کنار تولید فرآورده های نفتی، روزانه ۲۲۵ هزار بشکه نفت کوره کم گوگرد جهت تولید برق نیز تامین می کند. همینطور عربستان سعودی با هدف بهبود کیفیت سوخت درحال ساخت دو پروژه ی ۴۰۰ هزار بشکه ای رأس تانورا (RasTanura) و ریاض آرامکو (Riyadh Aramco) است و نیز عمان، دیگر همسایه عربی ایران پتروپالایشگاه الدقم (Duqm) را در دست ساخت دارد که با بهره برداری از آن منطقه دقم به قطب منطقه ای صنعت فولاد، ذخیره سازی منابع هیدروکربنی، فرآورده های نفتی و پتروشیمی تبدیل خواهد شد.
پارک شیمیایی پتروپالایشی آرامکو / سابیک به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، پارک شیمیایی پتروپالایشی رابغ به ارزش ۱۸ میلیارد دلار و پارک شیمیایی پتروپالایشی الجبیل (SATORP) به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بعضی از سرمایه گذاری های کشور عربستان برای توسعه ظرفیت پترووپالایشی و تکمیل زنجیره ارزش در این کشور می باشد.
نام پتروپالایشگاه
کشور
ظرفیت (KBD)
هزینه سرمایه گذاری
(میلیارد دلار)
تبدیل مواد شیمیایی در واحد هر بشکه نفت (%)
سال شروع بهره برداری
الدقم (Duqm)
عمان
۲۳۰
۷
حدود ۴۰
۲۰۲۳
الزّور (Al-Zour)
کویت
۶۱۵
۱۶
حدود ۲۵
۲۰۲۴
پارک شیمیایی Aramco/SABIC JV
عربستان
۴۰۰
۲۰
۴۵
۲۰۲۵
تمامی موارد ذکر شده و بسیاری دیگر از طرح های مشابه که در همسایگی ایران درحال ساخت هستند، مراحل پایانی را سپری می کنند و در آینده ای نزدیک به بهره برداری خواهند رسید.
غفلت از رشد بازار محصولات پالایشی منطقه
همسایگان ایران نظیر عراق، افغانستان، پاکستان و ترکیه به تنهایی در سال ۱۴۰۰ به میزان ۱۷۵ میلیون لیتر در روز واردات فراورده های بنزین، گازوئیل و نفت سفید داشته اند. این رقم حدوداً معادل راه اندازی ۲ میلیون بشکه در روز ظرفیت پالایشی است، نگاهی به تغییرات سرانه ی مصرف شیمیایی در کشورهای دنیا و همینطور تغییر سوخت وسایل نقلیه نشان داده است رویکرد تغییر از پالایشگاه به پتروپالایشگاه کاملا استراتژیک و آینده بینانه است. با افزایش جمعیت کره زمین و تغییر سبک زندگی افراد بخصوص در کشورهای توسعه یافته، مصرف مواد شیمیایی مشتقات نفتی روند کاملا رو به رشدی دارد. اما از طرفی با پیشرفت فناوری وسایل نقلیه و ملاحظات محیط زیستی، سوخت خودرو ها درحال تبدیل شدن به سوخت های پاک است. دراین میان با عنایت به مطالعات ارائه شده در کنگره جهانی پالایشگاه و پتروشیمی تقاضای بنزین و نفت کوره در سالهای آینده با کاهش قابل توجهی در اروپا و شمال آمریکا مواجه خواهند بود اما در کشورهای غرب آسیا و آفریقا همچنان با افزایش تقاضا روبرو هستند.
نمودار شکل یک که توسط وب سایت معتبر IHS ارائه شده است پیشبینی تقاضای رشد تقاضای فراورده های پالایشی و پتروشیمیایی مقایسه شده است. همانطور که مشخص است از سال ۲۰۳۰ رشد تقاضای محصولات پالایشی ثابت و از سال ۲۰۴۰ به بعد با روند کاهشی مواجه خواهدشد. درحالیکه رشد تقاضای محصولات پتروشیمیایی همواره روند صعودی دارد.
طبق بند ۱۳ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در حوزه ی انرژی، اقتصاد ایران می بایست با افزایش صادرات فرآورده های نفتی از خام فروشی نفت به سمت پالایش و ایجاد فراورده های نفتی حرکت می کرد اما علیرغم این سیاست و غفلت از روند رو به رشد بازارهای منطقه ای و جهانی عملکرد مناسبی صورت نگرفته است.
مسیر پیش روی صنعت پالایش نفت ایران / تشدید وابستگی یا بدست گرفتن بازارهای آینده پتروشیمیایی؟
توسعه صنعت پتروپالایشگاهی ازجمله برنامه های کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دنیاست. کشورهای توسعه یافته با تشکیل پارک های شیمیایی و صنایع پتروپالایشگاهی و ارائه اعتبارات و تسهیلات مناسب و ویژه به این صنایع، زمینه رشد چشمگیر صنایع پتروپالایشی خودرا فراهم نموده اند. این کشورها با توسعه صنایع تبدیلی نفت خام به فرآورده های سودآور، اهتمام بر نقش آفرینی در آینده بازار انرژی دنیا را دارند. دراین میان، ایران که سابقه ای طولانی در صنعت پالایشگاهی دنیا دارد، از مشکلات عدیده ای همچون فرسودگی تأسیسات و تجهیزات پالایشگاهی، عدم بازدهی مناسب در صنایع میان دستی و پایین دستی نفت خام و فقدان اعتبارات لازم برای نوسازی و توسعه صنایع پالایشگاهی خود رنج می برد، ازاین رو ایجاد یک تحول از طرف مقامات اجرائی در ساختار پالایشگاه های کشور ضروریست تا متناسب با تغییر بازار انرژی منطقه ای و جهانی به سمت تنوع بیشتر در سبد محصولات تولیدی حرکت نماید. این امر مستلزم ایجاد هماهنگی بین واحدهای پالایشی و مجتمع های پتروشیمی است که رسیدن به این هدف با تکمیل پروژه های پتروپالایشگاهی نیمه کاره کشور میسر است.
در این شرایط ضروریست تا دولت با برنامه ریزی و تنظیم گری بلندمدت و شناسایی بازارهای داخلی و خارجی افزایش ظرفیت پالایشی را ذیل قانون پتروپالایشگاه ها به صورت صحیح ریل گذاری کرد تا در آینده کشورمان بتواند نقش مهمی در تصاحب بازارهای آینده پتروشیمیایی و حتی سوختی منطقه داشته باشد. این درحالی است که اگر همین روند خام فروشی و ظرفیت فعلی پالایشگاه ها در کشور ادامه پیدا کند با افزایش سرانه ی مصرف مواد پتروشیمیایی کشور، در آینده نه چندان دور شاهد تشدید وابستگی در این عرصه خواهیم بود.
منبع: ام آی جی تی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب