شركت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی گزارش داد:
سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می شود
به گزارش ام آی جی تی، ایران3 برابر میانگین جهانی مصرف انرژی دارد و سوخت های فسیلی همچون گاز و فرآورده های نفتی این شدت بالاتراسـت و سـالانه ۸۰ میلیون یارانـه سـوخت پرداخت می شود.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، حالا روزانه ۲۵۰ میلیون لیتر فرآورده نفتی در ایران مصرف می شود که با هر تراز جهانی و با هر کشوری مقایسه شود، بسیار بالا و ۵ تا ۶ برابر استاندارد دنیاست. با وجود آنکه همه بخش های کشور بر ضرورت کاهش مصرف انرژی تاکید دارند، اما به سبب پرداخت یارانه بالا از جانب دولت برای حامل های انرژی و پرداخت نشدن قیمت واقعی این حامل ها توسط مصرف کنندگان، هیچ کدام از بخش ها به دنبال بهینه سازی نیستند. از همین روست که نه نیروگاه ها به دنبال افزایش بازده خود می روند و نه بخش صنعت، تکنولوژی روز را به خدمت می گیرد تا هزینه انرژی خویش را کم کند. این مورد در مصرف بنزین هم بشدت قابل توجه است. بنزین که بعنوان سوخت خودرو های سواری استفاده می شود، به سبب آنکه با نوع مصرف خودرو های باکیفیت روز جهان فاصله دارند، همینطور به سبب پایین بودن قیمت، جزو پرمصرف ترین حامل های انرژی کشور است. از طرفی، اختلاف فاحش قیمت این حامل انرژی با کشورهای همسایه که در مواردی تا ۸۰ درصد هم برآورد می شود، سبب شده قاچاق با هر هزینه ای، برای برخی افراد جذاب و اقتصادی باشد. به سبب پرداخت یارانه بالا از جانب دولت برای حامل های انرژی در ایران و پرداخت نکردن قیمت واقعی این حامل ها توسط مصرف کنندگان، هیچ کدام از بخش ها به دنبال بهینه سازی نیستند. ایران ۲ برابر درآمدهای نفتی خود، یارانه انرژی پرداخت می کند حالا سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می شود و این در حالی است که سال ۱۴۰۱ مجموع درآمدهای نفتی کشور ۴۳ میلیارد دلار بود که این اعداد نشان داده است ایران حدود ۲ برابر درآمدهای نفتی خویش را صرف پرداخت یارانه انرژی کرده است. تازه ترین ترازنامه انرژی کشور شدت مصرف فرآورده های نفتی را ۱.۴ برابر میانگین سرانه ی مصرف جهانی گزارش می کند. باآنکه این اعداد به خودی خود بسیار بزرگ هستند، اما زمانی که آنرا با اعداد بودجه و عملکرد آن در سال ۱۴۰۱ مقایسه نماییم، عمق فاجعه مشخص می شود. اختلاف ۱۸ برابری قیمت بنزین ایران و فوب خلیج فارس نگاهی به قیمت بنزین با عدد اکتان ۹۲ در معاملات خلیج فارس نشان داده است هر بشکه بنزین که معادل حدود ۱۵۹ لیتر است در خلیج فارس در سال ۱۴۰۲ حدود یک دلار است که با میانگین قیمت ۲۸ هزار تومان برای هر دلار به قیمت صرافیهای بانک مرکزی، هر لیتر بنزین در خلیج فارس ۲۸ هزار تومان قیمت می خورد. با عنایت به قیمت هزار و ۵۰۰ تومانی برای بنزین سهمیه ای و ۳ هزار تومانی بنزین آزاد، هر لیتر بنزین سهمیه ای ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان و هر لیتر بنزین آزاد هم ۲۵ هزار تومان یارانه دریافت می کند تا به قیمت های امروز به دست مصرف کننده ایرانی برسد. حالا روزانه یک هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان یارانه به بنزین سهمیه ای و یک هزار میلیارد تومان یارانه به بنزین آزاد تعلق می گیرد که نشان داده است دولت هر روز بیشتر از ۲ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان یارانه به بنزین می دهد. از طرفی ایرانیان سال جاری به طور متوسط روزانه حدود ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین مصرف کرده اند که از این مقدار، ۶۰ میلیون لیتر بنزین سهمیه ای و ۴۰ میلیون لیتر در روز بنزین آزاد بوده است. یارانه پرداخت شده به بنزین در ماه ۷۹.۵ هزار میلیارد تومان و در سال ۹۵۴ هزار میلیارد تومان است. این در حالیست که بودجه عمومی دولت بر مبنای قانون بودجه سالجاری ۱، ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است، ازاین رو یارانه پرداختی به بنزین در صورت ثابت بودن قیمت بنزین و قیمت دلار، معادل ۶۳ درصد بودجه عمومی دولت در یک سال است. باز کردن گره شدت مصرف انرژی با اجرای پروژه های بهینه سازی هرچند الگو و فرهنگ مصرف سوخت از جانب مردم هم در بالا بودن مصرف در کشور تأثیرگذار است، اما گره اصلی مصرف افسارگسیخته تنها با اجرای پروژه های بهینه سازی مصرف سوخت باز می شود که اجرای آن برعهده دولت هاست. الان تراز گاز کشور منفی شده و تقاضا از عرضه بیشتر شده است. با عنایت به مقدار مصرف بنزین و تولید آن در پالایشگاه ها، این مورد به بنزین و گازوئیل هم سرایت می کند. بدین سان نه تنها صادرات انرژی ایران به صفر می رسد، بلکه عمده مصارف انرژی هم در قسمت های غیرمولد انجام شده که هیچ نقشی در افزایش تولید ناخالص داخلی کشور ندارند. میتوان مفهوم بهینه سازی مصرف سوخت را به لحاظ اهمیت جایگاه، معادل تولید و توسعه تلقی نمود. با در نظر گرفتن این مورد که برای تولید ۵۰ میلیون مترمکعب گاز رقمی حدود ۶ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز است، ازاین رو برنامه ریزی و هدف گذاری برای صرفه جویی به مقدار ۲۰ میلیون مترمکعب در قسمت مصارف خانگی و تجاری، با در نظر گرفتن هزینه های در رابطه با آن نه تنها منطقی که سودآور به نظر می آید. حجم سرمایه گذاری پروژه های بهینه سازی بسیار کمتر از هزینه های در ارتباط با توسعه میدان های گازی است. برآوردها نشان داده است به ازای هر مترمکعب گاز، هزینه افزایش تولید گاز از راه توسعه میدان های گازی سه برابر بهینه سازی مصرف همان مقدار گاز است. در نتیجه بهینه سازی مصرف در مقایسه با دیگر راهکار ها از منظر اقتصادی اولویت بالاتری دارد. افزایش باردیگر مصرف بنزین و رسیدن مصرف در روزهایی به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز سبب شده توجه به بهینه سازی مصرف در این عرصه هم بیشتر شود؛ رقمی که می تواند درآمد صادراتی بنزین را از کشور، آن هم در این شرایط افزایش قیمت های جهانی سلب می کند و در آینده نزدیک هم امکان دارد کشور را به واردکننده فرآورده های نفتی تبدیل کند. کاهش ۹۰ درصدی هزینه ها با بهینه سازی مصرف سوخت در این میان دو راه پیش روی دولت است؛ یا باید پالایشگاه های جدید برای تأمین نیاز داخلی بسازد، یا بهینه سازی مصرف را در دستور کار قرار دهد. بررسی ها نشان داده است حالا برای ساخت یک پالایشگاه باید حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری شود، در حالیکه با ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری می توانیم نسبت به بهینه سازی مصرف همان حجم فرآورده نفتی اقدام نماییم. هزینه ساخت پالایشگاه ها بستگی به کیفیت محصولات دارد، یعنی هرچه پیچیدگی یک پالایشگاه بالاتر باشد، هزینه ساخت آن هم بالاتر است. افزایش باردیگر مصرف بنزین و رسیدن مصرف در روزهایی به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز سبب شده توجه به بهینه سازی مصرف در این عرصه هم بیشتر شود. اگر تورم جهانی را سالانه حدود ۲ درصد در نظر بگیریم، هزینه ساخت یک پالایشگاه میعانات گازی ۱۲۰ هزار بشکه ای، به قیمت امروز معادل ۲.۳ میلیارد دلار محاسبه می شود که اگر با الگوی ستاره خلیج فارس ساخته شود، ۱۲.۵ میلیون لیتر به تولید بنزین کشور افزوده می کند. در حالیکه میتوان با حدود یک دهم این رقم، همین مقدار بهینه سازی در مصرف بنزین کشور محقق کرد. از طرفی، هزینه راه اندازی پالایشگاه های جدید نفت خام و میعانات گازی در ایران گاهی به سه برابر نورم جهانی می رسد، ازاین رو منطقی است با اجرای طرح های بهینه سازی در کنار ایجاد تنوع در سبد سوخت کشور همچون توسعه سی ان جی، مصرف بنزین را کم کرد و از محل این صرفه جویی، طرح های توسعه ای این صنعت همچون کمک به افزایش ظرفیت پالایشی کشور را اجرا کرد. در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می شود. مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر حدود ۲ برابر میانگین جهانی است. از سویی، رشد مصرف بنزین در ۳۰ سال قبل در ایران حدود ۲۶۵ درصد بوده است، در حالیکه کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه در ۳۰ سال قبل رشد منفی در مصرف بنزین را تجربه و مصرف بنزین خویش را کنترل کرده اند که در اروپا این مورد سبب بسته شدن برخی از واحدهای پالایشگاهی شده و بعضی دیگر از پالایشگاه ها هم تغییر فرایند داده و تبدیل به پالایشگاه های زیستی (Bio-refinery) شده اند. بیشتر بودن سرانه ی مصرف بنزین و گازوئیل در ایران، این گزاره را در ذهن تقویت می کند که مردم ایران به صورت غیراستاندارد و مسرفانه از بنزین و گازوئیل استفاده می نمایند، در حالیکه حقیقت چیز دیگری است. اگر شرایط مصرف بالای خودرو های داخلی اصلاح گردد و ناوگان حمل و نقل شهری و مترو توسعه یابد، نیازی به واردات بنزین نخواهد بود، اما اگر قرار باشد با همین رویه پیش برویم، احتمال واردات بنزین برای سالهای آینده دور از ذهن نیست؛ این اتفاق سال جاری رخ نخواهد داد، چونکه ذخایر خوبی در بحث بنزین وجود دارد. مصرف سه برابری بنزین خودرو های ایرانی نسبت به میانگین جهانی با وجود مصرف سه برابری بنزین خودرو های ایرانی نسبت به میانگین جهانی، باز هم مصرف سرانه کشور دو برابر میانگین جهانی است. به بیان دیگر هر فرد ایرانی خودرویی دارد که سه برابر استاندارد جهانی سوخت مصرف می کند، اما مصرف آن فرد فقط دو برابر میانگین جهانی است نه سه برابر. در حوزه مصرف گازوئیل هم فرسودگی شدید ناوگان سبب گشته است گازوئیل با بازدهی بسیار پایینی در ناوگان سنگین کشور مصرف شود و این ناوگان فرسوده نیازمند نوسازی است؛ ازاین رو با عنایت به ریشه یابی مشکل مصرف سوخت، به نظر می آید راهکار اصلی برای پیشگیری از بحران بنزین، افزایش کیفیت خودرو های بنزینی توسط خودروسازان و نوسازی ناوگان حمل سنگین کشور باشد. بهینه سازی در مصرف سوخت آنجا اهمیت بیشتری می یابد که بررسی روند تولید و مصرف بنزین و گازوئیل در کشور نشان داده است تراز این دو سوخت درحال رسیدن به نقطه سربه سر و سپس منفی شدن است. به بیان دیگر در صورت تداوم روند پیشین در دولت گذشته، ایران تا سال ۱۴۰۲ ایران به جمع واردکنندگان بنزین و گازوئیل می پیوندد و کشور نه تنها از مزایای ارزآوری صادرات فرآورده های نفتی محروم می شود، بلکه در سالهای آینده ارزبری قابل توجهی هم رخ می دهد. بعد از فروکش کردن همه گیری کرونا و محدودیت های حمل و نقل، مصرف بنزین در کشور باردیگر اوج گرفته است و تا پایان سال جاری به نقطه سربه سر می رسد، همینطور طبق پیشبینی ها تراز گازوئیل سال آینده به نقطه سربه سر خواهد رسید و بعد از آن، ایران برای تأمین گازوئیل خود هم نیازمند به واردات می شود. تولید روزانه ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۱۰ میلیون لیتر نفت گاز در کشور مهم ترین و راهبردی ترین فرآورده های نفتی، بنزین و نفت گاز است که حالا روزانه ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۱۰ میلیون لیتر نفت گاز در کشور تولید می شود و مطابق با استانداردهای روز جهان از راه جایگاه های سوخت به دست مصرف کنندگان می رسد. همینطور روزانه در مجموع ۲۵۰ میلیون لیتر انواع فرآورده های نفتی مانند بنزین، گازوئیل، سوخت کم سولفور کشتی ها، سوخت هواپیماها و صنایع در پالایشگاه های ایران تولید و در سرتاسر ایران توزیع و به سادگی استفاده می شود. اگر مصرف گاز طبیعی را با دیگر سوخت ها معادل سازی نماییم، در مجموع روزانه بیشتر از یک میلیارد لیتر سوخت در کشور تولید و به مبادی مصرف عرضه می شود و بخش زیادی از فرآورده های نفتی در ایران بر مبنای بالاترین استاندارد روز جهان در ۱۰ پالایشگاه ایران تولید می شود. با این وجود و با وجود فواید استفاده فراوان از سوخت، آلایندگی حاصل از سوخت فسیلی جز لاینفک در نفت خام و فرآورده های نفتی است و بخشی از بودجه عمومی کشور سبب هزینه های اجتماعی حاصل از آلودگی انسانی، محیطی و نگهداری از تأسیسات نفتی برای جبران آن می شود. اگر صرفه جویی در استفاده از فرآورده های نفتی مانند بنزین و نفت گاز در کشور نهادینه و رعایت شود، هم از حجم مستمر آلودگی ها کم می شود و هم بخش زیادی از درآمدهای ارزی برای گسترش زیرساخت های اقتصادی کشور تأمین خواهد شد. برای مثال اگر مصرف بنزین روزانه با ۵ میلیون لیتر صرفه جویی از ۱۰۵ به ۱۰۰ میلیون لیتر کاهش پیدا کند، برای یک هزار و ۸۲۵ میلیون لیتر بنزین امکان صادرات فراهم می شود. با در نظر گرفتن قیمت ۳۰ هزار تومانی بنزین در بازارهای جهانی، درآمد ایران از این محل ۵۴ هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان خواهد بود. در مجموع مصرف غیربهینه گاز و بنزین سبب گشته است سالانه بیشتر از ۳۰ میلیارد دلار عدم النفع در کشور عارض شود. نکته جالب توجه این که طبق برآوردها درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۶ میلیارد دلار خواهد بود. به بیان دیگر بهینه سازی مصرف سوخت می تواند درآمدی معادل صادرات نفت برای ایران ایجاد نماید. اگر صرفه جویی در استفاده از فرآورده های نفتی مانند بنزین و نفت گاز در کشور نهادینه و رعایت شود، هم از حجم مستمر آلودگی ها کم می شود و هم بخش زیادی از درآمدهای ارزی برای گسترش زیرساخت های اقتصادی کشور تأمین خواهد شد.
منبع: migtco.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب