گزارش ام آی جی تی؛
عبور از خام فروشی مهم ترین اولویت وزارت نفت دولت سیزدهم
به گزارش ام آی جی تی خام فروشی در صنعت نفت و گاز طی سال های گذشته باعث عقب ماندگی بعضی از صنایع و وابسته کردن کشور به تحریم ها شده است و وزارت نفت دولت سیزدهم باید عبور از خام فروشی را اولویت اصلی خود قرار دهد.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، بزودی تیم اجرایی دولت سیزدهم کار خویش را آغاز می کند و دوران وزارت طولانی بیژن زنگنه بر وزارت نفت خاتمه می یابد. ریل گذاری وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دولت روحانی و هشت سال دولت اصلاحات توسط زنگنه و تیم همراه او انجام شد.
کارشناسان رویکرد اصلی زنگنه در دوران وزارت نفتی وی را تکیه بر خام فروشی نفت و گاز می دانند. مخالفت چندباره زنگنه با پالایشگاه سازی را میتوان ثمره همین رویکرد دانست.
این در حالی است که به اذعان کارشناسان، با تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز میتوان تا ده ها برابر ارزش افزوده برای کشور ایجاد کرد و از سویی اشتغال زایی بیشتری را در صنایع پایین دستی شاهد بود.
بررسی میزان اشتغال زایی در پروژه های پالایشی و پتروشیمیایی اجرا شده در کشورهای دیگر و همینطور پروژه هایی مثل راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس نشان داده است طی دوره ساخت این پروژه ها، به ازای هر ۲۵۰ هزار بشکه ظرفیت پالایشی در روز ۱۵ هزار نفر اشتغال زایی مستقیم و ۲۴ هزار نفر اشتغال زایی غیرمستقیم ایجاد می شود. این رقم برای دوره بهره برداری، به ازای هر ۲۵۰ هزار بشکه، حدود ۶ هزار نفر اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم است.
در کنار اشتغالزایی، مهم ترین نتیجه عبور از خام فروشی قطع وابستگی و خنثی سازی تحریم ها است. به صورت کلی صادرات فراورده های نفتی به علت تعدد بازارهای مقصد راحتتر از صادرات نفت خام است کما این که پارسال که تحریم های نفتی مشکلات زیادی را برای صادرات نفت خام به وجود آورده بود، صادرات بنزین تولیدشده توسط پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس ۳ میلیارد دلار درآمد ارزی عاید کشور کرد.
به طور کلی خام فروشی در سه حوزه نفت خام، میعانات گازی و ال. پی. جی بیشترین فرصت سوزی را برای کشور بوجود می آورد که در ادامه، به صورت اجمالی به بررسی وضعیت هرکدام و راهکارهای عبور از این خام فروشی می پردازیم.
اتمام دوران فروش نفت خام با راه اندازی پتروپالایشگاه ها
قطعاً مهم ترین ماده ای که بعد از شنیدن کلمه خام فروشی به ذهن متبادر می شود نفت خام است. در بحث نفت خام بهترین راه برای عبور از خام فروشی راه اندازی پتروپالایشگاه هایی است که نحوه تأمین مالی آنها به بهترین نحو در قانون «حمایت از صنایع پایین دست نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه های مردمی» آمده است. این قانون که نسخه اولیه آن در تیرماه سال ۹۸ توسط تعدادی از کارشناسان تدوین و در مجلس دهم تصویب گردید، ایده تنفس خوراک از سهم صندوق توسعه ملی را برای پتروپالایشگاه ها بیان نمود.
تنفس خوراک به معنای تسهیلات غیر نقدی است که از سهم صندوق توسعه ملی و بعد از به بهره برداری رسیدن پتروپالایشگاه به آنها اعطا می شود تا جایی که هزینه آن با سرمایه گذاشته شده برای پتروپالایشگاه برابر شود. بعد از آن این تسهیلات به صورت اقساط چهار الی هشت ساله بازپرداخت می شود. ازاین رو با استفاده از مفاد این قانون، بازدهی و سوددهی پروژه ها به علت کوتاه تر شدن زمان بازگشت سرمایه افزایش می یابد.
پس از تصویب قانون در سال ۹۸ از میان طرح های مختلف پیشنهاد شده به وزارت نفت، پنج پیشنهاد برای راه اندازی پتروپالایشگاه نفت خام مجوز راه اندازی گرفتند ولی هم اکنون به علت تعلل های صندوق توسعه در اعطای مجوزها و عدم حمایت وزارت نفت روند راه اندازی این پتروپالایشگاه ها به کندی پیش می رود. البته مجلس شورای اسلامی با اصلاح قانون «حمایت از صنایع پایین دست نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه های مردمی» ابهاماتی که بهانه تعلل صندوق توسعه ملی بود را برطرف کرده است و انتظار می رود با تدوین و تصویب هرچه سریع تر آیین نامه اجرایی این قانون در دولت سیزدهم، فرایند عملیاتی راه اندازی پتروپالایشگاهها کلید بخورد.
میعانات گازی، ماده باارزشی که قربانی عدم وجود پالایشگاه در کشور می شود
در حوزه میعانات گازی هم، راه اندازی پالایشگاه با خوراک میعانات گازی اهمیت بسیار بالایی دارد. همانطور که فعالان بازارهای نفتی می گویند در بازار میعانات گازی، به علت تولید اجتناب ناپذیر و شرایط سخت نگهداری، خریدار نسبت به فروشنده دست برتر را دارد و تحریم ها تاثیر بسیار بالایی بر سودده نبودن فروش میعانات گازی می توانند داشته باشند. به همین خاطر هم اکنون به علت عدم وجود پالایشگاه میعانات گازی به میزان نیاز، و وجود تحریم ها، این ماده با ارزش درحال ضرردهی می باشد.
مهمترین طرح میعانات گازی کشور، طرح ۸ فازی پالایشگاه سیراف بود که به هشت گانه سیراف معروف شد. اهمیت این طرح ها تا جایی بود که رهبر انقلاب در سخنرانی هفدهم اردیبهشت ۹۹ از آنها به صورت جداگانه بعنوان یکی از اولویت های جهش تولید نام بردند. عملیات اجرایی این پالایشگاه ها از سال ۹۴ آغاز شد و تکمیل آنها از برنامه های عرضه شده بیژن زنگنه در مجلس بود. با این وجود در انتها دولت دوازدهم وضعیت تکمیل این پالایشگاه ها به صورت کامل مشخص نمی باشد.
هم حالا روزانه در کشور حدود یک میلیون بشکه میعانات گازی تولید می شود که بیشتر آن از میادین پارس جنوبی احصاء می شود و بدیهی است هر سال با افزایش تولید و مصرف داخلی گاز این عدد افزایش خواهد یافت. این در شرایطی است که نهایتا ۴۲۰ هزار بشکه میعانات در ستاره خلیج فارس به کار گرفته می شود و ۲۰۰ هزار بشکه در باقی پالایشگاه های کشور. این یعنی مقدار قابل توجهی از میعانات گازی در پالایشگاه های کشور مصرف نمی گردد که البته آمار رسمی از این عدم النفع قابل توجه در دسترس نیست.
استفاده حداقلی از گاز مایع (LPG)، با وجود منابع فراوان آن
حوزه سومی که حل معضل خام فروشی در آن اولویت دارد، گاز مایع یا همان LPG است. استثنائاً این ماده به صورت خام احصاء نمی گردد و فراورده است ولی با عنایت به ارزش افزوده بالاتری که می تواند تولید نماید و حجم زیاد تلفات آن در کشور، باید برنامه ای برای آن طراحی شود. هم اکنون ظرفیت تولید LPG در کشور ما حدود ۱۰ میلیون تن است که این عدد با بهره برداری کامل پروژه بیدبلند، پتروشیمی پارس، پتروپالایش کنگان و پارسیان به بیشتر از ۱۳ میلیون تن خواهد رسید، ولی متأسفانه از این مقدار حدود ۴ میلیون تن به صورت فلر سوزانده می شود و یا در خط لوله گاز طبیعی تزریق می شود.
این در حالی است که خیلی از کشورهای اروپایی و آسیایی به استفاده از گاز مایع در سبد سوختی خودرو ها که معروف به اتوگاز است متمایل شده اند. دلیل تمایل این کشورها را میتوان در قیمت پایین، پاک بودن سوخت و استهلاک کمتر خودرو یافت.
کارشناسان معتقدند با سیاستگذاری درست در بحث سبد سوختی میتوان امکان توسعه اتوگاز را در کنار CNG، در بعضی مناطق کشور فراهم نمود. طبق محاسبات با جایگزینی تنها ۲ میلیون تن از این سوخت با بنزین و گازوئیل و صادرات بنزین و گازوئیل معادل، سالانه ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد عاید دولت می شود.
جالب است بدانید میزان مصرف اتوگاز در کشور ترکیه، که یکی از بزرگترین مصرف کنندگان اتوگاز در دنیا است، در سال ۲۰۱۸ به ۳.۲ میلیون تن رسید که حتی این عدد از میزان تلفات ال. پی. جی در کشور ما هم کمتر است.
متأسفانه در دولت دوازدهم علاقه ای به توسعه اتوگاز در کشور وجود نداشت. خلأ قانونی سهم ۱۰۰ درصدی وزارت نفت از صادرات گازمایع یکی از اصلی ترین علل تمایل وزارت نفت زنگنه به خام فروشی ال. پی. جی بود. خبرگزاری مهر پیش تر در گزارشی به صورت تفصیلی به این بحث پرداخته بود.
لازم به ذکر است سال قبل بستر قانونی برای توسعه اتوگاز در مجلس شورای اسلامی فراهم گردید. طبق بند الحاقی تبصره یک قانون بودجه ۱۴۰۰، دولت دوازدهم موظف شده بود زمینه استفاده دو میلیون خودرو از ال. پی. جی استاندارد را فراهم آورد. همینطور دولت موظف شده بود ظرف دو ماه بعد از تصویب قانون، آیین نامه اجرایی آنرا مصوب کند که مثل همیشه با بی توجهی وزارت نفت روبه رو شد.
همچنین لازم به ذکر است با عنایت به این که ال. پی. جی تلفیقی از پروپان و بوتان است، استفاده از آنها در پتروشیمی های خوراک پروپان یا بوتان هم مفید می باشد. به صورت مثال با استفاده از فناوری PDH میتوان ال. پی. جی را به پروپیلن تبدیل کرد که تقاضای آن در بازار داخل به شدت بالاست. با این وجود راه اندازی این واحدها زمان بر است و حداقل هشت سال زمان برای بهره برداری از آنها زمان لازم است. هم اکنون چند پروژه با این خوراک تعریف شده است که تنها یک طرح پتروشیمی با خوراک پروپان به نام پتروشیمی سلمان فارسی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تنی، پیشرفت بالای ۵۰ درصدی داشته است که در خوشبینانه ترین حالت تا ۲ سال آینده به بهره برداری می رسد. درصورتیکه تمامی طرح های پتروشیمی خوراک پروپان یا بوتان آماده بهره برداری باشند، تنها به ۲.۵ میلیون تن LPG نیاز است که با این وجود باز هم ظرفیت کافی برای پیش بردن طرح های اتوگاز وجود دارد.
بسترهای قانونی فراهم است / دولت سیزدهم عزم اجرا داشته باشد
خام فروشی که به طور گسترده در این سالهای کشور جریان داشته باعث عقب ماندگی خیلی از صنایع و وابسته کردن اقتصاد کشور به تحریم ها شده است. عبور از خام فروشی اساسا جزو مهم ترین اولویت های خنثی سازی تحریم هاست و از همین رو باید اولویت وزارت نفت در دولت سیزدهم باشد. همانطور که در این گزارش هم گفته شد، عبور از خام فروشی که به طور گسترده در نفت خام، میعانات گازی و حتی ال. پی. جی جریان دارد نیازمند راهکارهای کارشناسانه و بسترهای قانونی می باشد که در گذشته فراهم شده و الان عزم جدی وزارت نفت دولت سیزدهم در حوزه اجرا را طلب می کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب