عملكرد دوساله دولت در حوزه انرژی
طلسم فاز 11 پارس جنوبی چطور شکسته شد؟
به گزارش ام آی جی تی، قفل توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی که ۲۰ سال در گیرودار قراردادهای متعدد بسته مانده بود، سر انجام در عمر دو ساله دولت سیزدهم باز شد و به زودی با حضور رئیس جمهور افتتاح می گردد تا تولید گاز از آخرین فاز میدان مشترک پارس جنوبی آغاز شود.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از ایسنا، از زمان حفر اولین حلقه چاه در میدان مشترک پارس جنوبی تابحال ۲۷ سال می گذرد؛ حوالی سال ۱۳۷۵ بود که شرکت نفت فلات قاره ایران با استفاده از دستگاه حفاری مدرس و تجهیزات سایر پروژه ها و با وجود محدودیت های بودجه ای، اولین حلقه چاه اکتشافی پارس جنوبی را حفر کرد و درست پس از ۲۷۰ روز انجام عملیات حفاری، وجود حجم عظیم ذخایر گاز و میعانات گازی در این میدان محرز و برای اولین مرحله فاز یک توسعه و تولید از این میدان مشترک تعریف شد.
از آن روز، سال ها می گذرد و توسعه فاز های مختلف پارس جنوبی با مشارکت شرکتهای ایرانی و شرکتهای بزرگ نفتی جهانی یکی بعد از دیگری به بهره برداری رسیدند به صورتی که تا انتهای سال ۱۳۸۸ فازهای ۱، ۲ و ۳، ۴ و ۵، ۶ و ۷ و ۸، ۹ و ۱۰ به صورت رسمی راه اندازی شدند. مابقی فازها به استثنا فاز ۱۱ و فاز ۱۴ هم تا انتهای سال ۱۳۹۸ به صورت رسمی راه اندازی شدند.
کلاف سر در گم توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی
اواسط سال ۱۳۷۹ بود که شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه برای توسعه بخش بالادستی فاز ۱۱ پارس جنوبیو همینطور ساخت یک کارخانه حدود ۱۰ میلیون تنی تولید ال ان جی تفاهم نامه همکاری امضا کردند. بعد از امضای این تفاهم نامه، شرکت پتروناس مالزی هم برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی پیشقدم شد و با توافق سه جانبه، شرکت ملی نفت ایران (۵۰ درصد)، شرکت توتال فرانسه (۴۰ درصد) و پتروناس مالزی (۱۰ درصد)، توسعه بخش بالادستی و همینطور پایین دستی فاز ۱۱ پارس جنوبی را در اختیار گرفتند.
مطالعات فنی و مهندسی برای توسعه فاز ۱۱ ادامه داشت تا این که در سال ۱۳۸۵ پیشنهاهای فنی و مالی توسعه این پروژه بزرگ عنوان شد.
در فاصله سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ به سبب افزایش قیمت جهانی فولاد و هزینه اجرای این پروژه مرزی و مشترک، شرکت توتال فرانسه عهد شکنی و وقت کشی کرد و پس از انجام مذاکرات طولانی و مخالفت شرکت ملی نفت ایران با پیشنهاد حدود ۱۰ میلیارد دلاری فرانسوی ها، توتال از اجرای فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت.
کلاف توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی همچنان سر در گم بود که در سال ۱۳۸۸، چینی ها برای توسعه این فاز مرزی با پیشنهاد مالی ۴ میلیارد دلار پیشقدم شدند. بر مبنای قراردادی که شرکت ملی نفت ایران با شرکت CNPC امضا کرد، شرکت چینی موظف بود در مدت زمان ۵۲ ماه فاز ۱۱ را به تولید برساند اما این شرکت هم پس از گذشت مدت زیادی از توسعه این فاز کنار گذاشته شد.
ادامه بلاتکلیفی ها در توسعه فاز ۱۱
پس از خلع ید شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در سال ۱۳۹۲ برپایه تصمیمات مدیریتی اتخاذ شده و به سبب زمان بر بودن توسعه بخش خشکی و دریایی همزمان، قرار شد توسعه بخش دریایی به صورت مستقل و زودتر از بخش خشکی صورت گیرد.
برنامه ریزی به منظور انتقال گاز این فاز با استفاده از ظرفیتهای خالی پالایشگاه های موجود در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس هم در صورت به تولید رسیدن و توسعه بخش دریایی قبل از بخش خشکی انجام شده بود. همه چیز مهیا و در انتظار پیمانکار و شرکت ملی نفت ایران درحال بررسی و تحقیق.
اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ بود و ساعات پایانی آخرین روز از برگزاری هجدهمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، که تفاهم نامه توسعه دریایی این فاز میان شرکت نفت و گاز پارس و شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران با هدف ساخت و راه اندازییک جکت، دو سکو و دو رشته خط لوله دریایی انتقال گاز به پالایشگاه خشکیامضا شد.
اواخر مردادماه ۱۳۹۲ هم قرارداد توسعه این میدان در چارچوب بیع متقابل به شرکت پتروپارس واگذار شد. بر مبنای قرارداد، ساخت و نصب دو سکوی سرچاهی (پایه و عرشه) و حفر ۱۲ حلقه چاه در هر سکوی سرچاهی در دستور کار پتروپارس قرار گرفت ضمن اینکه، دو خط لوله ۳۲ اینج هر یک به طول حدود ۱۳۵ کیلومتر جهت انتقال گاز به خشکی، تاسیسات دریافت و جداسازی و تثبیت میعانات و مخازن ذخیره میعانات در خشکی و تاسیسات صادرات میعانات گازینیز باید ساخته و نصب می شد.
هنوز ۸ ماه از امضا قرارداد نگذشته بود که شرکت پتروپارس به صورت کامل از توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت و بیژن زنگنه وزیر نفت وقت به صراحت اعلام نمود که فاز ۱۱ فعلاً در اولویت کاری وزارت نفت نیست و تصمیم در رابطه با آن سر فرصت گرفته خواهد شد.
بازگشت باردیگر توتال به فاز ۱۱
زمان گذشت و توسعه فاز ۱۱ همچنان گرفتار در بلاتکلیفی تا این که در سال ۱۳۹۵ توتال بار دیگر برای توسعه فاز ۱۱ پیشقدم شد و موافقتنامه اصولی این طرح توسعه ای در همان سال و قرارداد آن هفت ماه بعد (۱۲ تیرماه ۱۳۹۶) در چارچوب شرایط عمومی، ساختار و الگوی جدید قراردادهای نفتی به ارزش ۴.۸ میلیارد دلار میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم توتال فرانسه (۵۰.۱ درصد)، شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی ۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹ درصد) به امضا رسید.
از خصوصیت های خاص این قرارداد استفاده از تاسیسات تقویت فشار برای اولین بار در میدان گازی پارس جنوبی و افزایش مشارکت های بین المللی شرکتهای ایرانی بعنوان مسیری برای انتقال فناورهای نوین در حوزه های مختلف بخصوص ازدیاد برداشت و ساخت تجهیزات بود.
حدود چهار ماه پس از امضا قرارداد توسعه فاز ۱۱ با کنسرسیومی که رهبری آنرا توتال برعهده داشت زمزمه های برکناری به گوش می رسید اما خبر آن روزها این بود که توتال تابحال ۵۶ میلیون یورو تعهد کرده و برپایه آن درحال پیشبرد کارهاست.
تکرار بدتعهدی توتال
زمزمه ها و حرف و حدیث ها که بیشتر شد، بیژن زنگنه؛ وزیر وقت نفت گفت توتال در صورتی می تواند از توسعه فاز ۱۱ کناره گیری کند که تحریم هایی از جانب شورای امنیت ضد ایران اعمال شود ودر صورت ترک توتال از این پروژه، سهم آن به ۲ شرکت دیگر این کنسرسیوم (سی ان پی سی آی و پتروپارس) می رسد در این صورت، سرمایه های توتال در ایران می ماند و بعد از بهره برداری از فاز ۱۱، از محل فروش بخشی از تولید، سرمایه آنها پرداخت می شود.
۲۹ مردادماه ۱۳۹۷ بود که شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال در اطلاعیه ای تأیید کرد که به دنبال ناتوانی از دریافت معافیت از تحریم های ضدایرانی ایالات متحده آمریکا، خروج خویش را از پروژه چند میلیارد دلاری طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اعلام می کنداز این رو فرآیند انتقال مسئولیت توسعه این فاز به CNPC رسید.
خروج توتال از پروژه توسعه فاز ۱۱ در حالی صورت گرفت که قبل از انعقاد قرارداد در مورد بدتعهدی های این شرکت هشدارها داده شده بود اما دولت دوازدهم بی تفاوت به هشدارها باردیگر به توتال اعتماد کرد و نتیجه این که توسعه فاز ۱۱ باردیگر گرفتار وقفه و عقب ماندگی شد.
بعد از خروج توتال عملا ۸۱ درصد قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به صورت رسمی در اختیار شرکت ملی نفت چینقرار گرفت.
مدتی پس از خروج توتال از برنامه توسعه فاز ۱۱ درست در تاریخ ۱۴ مهرماه ۱۳۹۸ بود که به صورت رسمی اعلام شدکه شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چینهم از این پروژه کنار رفت و پتروپارس به تنهایی این پروژه را گسترش می دهد.
پس از کناره گیری شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱، پتروپارس بعنوان مجری این طرح شناخته و از مهرماه ۱۳۹۸ به صورت رسمی کار خویش را آغاز و برنامه خویش را برپایه مطالعات مهندسی، موجودی کالاها و نحوه تأمین کالا و تجهیزات موردنیاز اولین مرحله این فاز و جکتی که در جزیره قشم کار ساخت آنرا انجام داده بود، عرضه کرد.
فاز ۱۱ در دولت سیزدهم
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و آغاز فعالیت رسمی آن در مردادماه ۱۴۰۰ با شعار پیشبرد طرح ها با تاکید بر توان داخل و این که هیچ طرحی نباید معطل تحقق برجام باشد، توسعه فاز ۱۱ با جدیت بیشتری دنبال شد.
سرعت حفاری ها افزوده شد و اولین مرحله حفر چهار حلقه چاه با جدیت دنبال می شد. نیمه دیماه ۱۴۰۰ بود که گروه پتروپارس از ابلاغ رسمی ۲ قرارداد مهم برای تسریع در توسعه فاز ۱۱ اطلاع داد و اعلام نمود که این قراردادها در ارتباط با اجرای خط لوله دریایی، همینطور انتقال، اصلاح و نصب سکوی تولیدی در موقعیت SPD۱۱B است.
بعد از ابلاغ این قراردادها، فعالیتهای مهندسی، خرید و اجرای متناظر با آنها از آغاز دیماه ۱۴۰۰، به صورت رسمی شروع شد. ۷ ماه بعد، یعنی مردادماه ۱۴۰۱ اعلام گردید که عملیات لوله گذاری دریایی خط انتقال گاز اولین سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی در خلیج فارس تکمیل شد.
این عملیات شامل یک رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی گاز ترش و یک رشته خط لوله ۴.۵ اینچ تزریق منواتیلن گلایکول به طول تقریبی ۱۵ کیلومتربود که از راه اتصال در کیلومتر ۱۸ خط لوله دریایی سکوی دریایی ۱۲C از فاز ۱۲ پارس جنوبی، وظیفه انتقال گاز ترش سکوی ۱۱B را به پالایشگاه خشکی بر عهده داشت.
مهرماه ۱۴۰۱، با بیان قید فوریت به منظور جلوگیری از مشکل ناترازی گاز در زمستان و با هدف تولید زودهنگام گاز از این میدان مقرر شد با کاربست تمام توان و تجهیزات، حفر ۴ حلقه چاه تکمیل شود؛ همینطور با هدف نهایی کردن تولید از این میدان مقرر شد تا با انتقال سکوی بهره برداری فاز C۱۲ میدان گاز پارس جنوبی به موقعیت فاز ۱۱B، خلأ ناشی از ساخت سکو که معمولاً سه سال به طول می انجامید جبران شده و تولید از این میدان هرچه سریعتر نهایی شود.
جابه جایی یک سکوی بهره برداری از موقعیت خود به موقعیتی جدید اقدامی ابتکاری و راهگشا برای سرعت بخشی به روند توسعه فاز مرزی ۱۱ بود. این اقدام که حتی در دنیا هم کم نظیر است (بر اساس آمار موجود، پیش از این جا به جایی سکو یک یا دو بار برای سکو های نفتی آن هم توسط بزرگ ترین شرکتهای نفتی جهان انجام شده اما آماری از انجام آن برای سکوهای گازی وجود ندارد)، برای اولین بار در دولت سیزدهم رقم خورد.
از آنجائیکه وزارت نفت دولت سیزدهم تلاش می کند تا از ظرفیتهای موجود و فرصت ها نهایت استفاده را برای پیشبرد طرح ها و پروژه ها به کار گیرد این دفعه هم به جای معطل ماندن ۳ تا ۵ ساله برای ساخت سکوی جدید (اقدامی که باید در دولت های گذشته برای آن تصمیم گیری و سفارش گذاری ساخت ان انجام می شد) از سکوی بهره برداری فاز C۱۲ که تولید آن دیگر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبود بهره برد تا به توسعه فاز ۱۱ سرعت ببخشد.
لزوم تولید زودهنگام از فاز ۱۱ پارس جنوبی و وجود محدودیت های بین المللی سبب شد تا پیمانکار پروژه با بعضی مشکلات عملیاتی جابه جایی سکو رو به رو شود اما در نهایت با پذیرش ریسک از جانب مدیران و کارکنان صنعت نفت و با کمک متخصصان و کارشناسان ایرانی اقدام های اولیه و برش پایه های سکو انجام شد و سکوی فاز ۱۲ بر روی شناور قرار گرفت تا برای نصب منقل شود.
با اولویت گذاری های انجام شده در دولت سیزدهم، فروردین ماه سال جاری (۱۴۰۲) اعلام گردید که چاه ها تکمیل و خطوط لوله زیردریایی هم راه اندازی شده است و بخش های در رابطه با سه پایه مشعل و بریج هم درحال نصب است. در ضمن قابل ذکر است که سفارش گذاری ساخت یک سکوی دیگر و جکت دیگر برای این فاز در سال ۱۴۰۰ انجام شده تا فورا با حفاری های جدید، توسعه تکمیلی(تولید روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز) در آینده عملیاتی شود.
در فاز اولیه برداشت از این میدان که با انتقال سکوی فاز ۱۲ صورت می گیرد، تولید گاز به ۱۵ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید و پیشبینی می شود با ساخت و نصب سکوی بعدی و حفاری چاه ها، تکمیل فاز ۱۱که گامی مهم برای کشور در جهت دستیابی به استقلال انرژی و ثبات ژئوپلیتیکی است، ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کند. این طرح روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ متریک تن گوگرد در روز تولید خواهد نمود که این خروجی به تأمین نیازهای مصرف داخلی ایران و کمک به ظهور کشور بعنوان یک صادرکننده مهم منطقه ای کمک خواهد نمود.
طلسم فاز ۱۱ پارس جنوبی شکست
بالاخره اما طلسم این فاز شکسته شد، محسن خجسته مهر معاون وزیر نفت با بیان این که تولید گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی شروع شده است، اظهار داشت: گاز این فاز در چند روز گذشته از راه خطوط لوله دریایی برای پالایشگاه ارسال شده است و الان شاهد برداشت از چهار حلقه چاه فاز ۱۱ پارس جنوبی هستیم.
وی با اشاره به اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی آماده افتتاح رسمی با حضور رئیس جمهوری و وزیر نفت می باشد و بزودی با حضور مقام های رسمی به بهره برداری خواهد رسید، اظهار داشت: فاز ۱۱ پارس جنوبی مرزی ترین فاز ایران است و برخلاف برخی از موقعیت فازهای پارس جنوبی این فاز قابلیت تولید از چهار لایه بهره ده را دارد، در مدت ۲۰ ماه همکاران شرکت ملی نفت ایران اقدامی که ۲۰ سال روی زمین مانده بود را با همت مثال زدنی به اتمام رساندند.
تولید روزانه لااقل ۱۵ میلیون متر مکعب در روز سه سال زودتر از زمان پیشبینی شده، صرفه جویی در هزینه و زمان ساخت یک سکوی بزرگ به وزن بیشتر از ۳۰۰۰ تن و افزایش تولید میعانات گازی با این اقدام ابتکاری، جلوی عدم النفع چندین میلیارد دلاری در برداشت از این فاز را در سالهای آینده گرفت و توجه به بهره وری در اجرای پروژه های نفتی را به نمایش گذاشت.
ایران با وجود این که حدودا یک دهه دیرتر از قطر بهره برداری از میدان مشترک پارس جنوبی را شروع کرده و تنها ۳۰ درصد مساحت میدان را در اختیار دارد، اما امروز برداشت روزانه گاز و میعانات ایران از این میدان مشترک از قطر پیشی گرفته این در حالیست که در طرف قطری، عملا شرکتهای بزرگ نفتی جهان مالک بخشی از مخزن هستند و ایران با بزرگ ترین شرکتهای جهان نه کشور کوچک و کم جمعیت قطر رقابت می کند.
طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با هدف استخراج روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز درحال توسعه است که از خصوصیت های کلی طرح میتوان به حفاری ۲۴ حلقه چاه، ۲ سکوی تولیدی (هر یک به ظرفیت یک میلیارد فوت مکعب گاز ترش، معادل ۲۸ میلیون مترمکعب در روز)، دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به همراه خطوط چهار اینچ تزریق منواتیلن گلایکول و تأسیسات اتصال به ورودی پالایشگاه فازهای ۶، ۷ و ۸ و فاز ۱۲ پارس جنوبی، طراحی، ساخت و نصب سکوی فشارافزایی برای حفظ و نگهداشت تولید و تأسیسات فشارافزایی به همراه متعلقات کامل در انتها اشاره نمود.
منبع: ام آی جی تی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب