خشکسالی کم سابقه در خوزستان و ضرورت تهیه نقشه راه
ام آی جی تی: به گزارش ام آی جی تی، خوزستان، یکی از قطب های کشاورزی و صنعتی ایران، در سال آبی جاری با خشکسالی کم سابقه ای دست وپنجه نرم می کند که ضرورت مدیریت منابع آبی بیشتر از هر زمانی حائز اهمیت می باشد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها؛ علی نواصر: خوزستان، استانی که به علت رودخانه های پرآب و زمینهای حاصلخیز خود به قلب کشاورزی ایران شهرت دارد، در سال آبی جاری (مهر ۱۴۰۳ تا مهر ۱۴۰۴) با یکی از خشک ترین دوره های خود در ۶ دهه گذشته روبرو شده است. کاهش شدید بارندگی، افت ذخایر برفی سرچشمه ها و کاهش ۳۷ درصدی ورودی آب به سدهای استان، زنگ خطر را برای مدیریت منابع آبی به صدا درآورده است.
عباس صدریان فر، مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در بازدید اخیر خود از سد دز، وضعیت کنونی را «کم سابقه» توصیف کرد و اظهار داشت: خوزستان سال جاری یکی از خشک ترین سال ها در ۶۰ سال قبل را تجربه می کند. مدیریت این شرایط نیازمند همراهی همه‌جانبه کشاورزان، صنایع و مردم است.
وی ضمن اشاره به کاهش محسوس آورد آب در سال آبی جاری، اضافه کرد: تنها بارش قابل توجه در خوزستان و استانهای بالادست، بارندگی های فروردین ماه بود که نتوانست کسری منابع آبی را جبران کند.
سد دز، نشانه ای از عمق بحران
سد دز، یکی از مهم ترین سدهای خوزستان که نقش کلیدی در تأمین آب کشاورزی، شرب و تولید برق دارد، در مقایسه با سال قبل با افت شدید ذخایر روبرو شده است. صدریان فر در اینباره توضیح داد: در فروردین ۱۴۰۳، سد دز کاملا پر بود و حتی در وضعیت سرریز قرار داشت اما سال جاری حجم آب ذخیره شده به صورت محسوسی کاسته شده است.
این کاهش نه تنها بر تولید برق تاثیر گذاشته، بلکه نگرانی هایی را در رابطه با تأمین آب برای کشت های پاییزه و مصارف شرب بوجود آورده است. علی شهبازی، معاون مطالعات جامع آب سازمان آب و برق خوزستان، با عرضه آمار دقیق تری، ابعاد بحران را روشن تر کرد. وی اظهار نمود: از آغاز سال آبی جاری، ورودی آب به سدهای خوزستان نسبت به سال قبل ۳۷ درصد و نسبت به میانگین بلند مدت ۵۴ درصد کاسته شده است.
به گفته شهبازی، ورودی کنونی آب به مخازن سدهای استان تنها هفت میلیون مترمکعب است، در حالیکه بارندگی های فروردین ماه حدود ۳.۸ میلیارد مترمکعب به حجم مفید سدهای استان افزود اما این مقدار برای جبران کسری های موجود کافی نبوده است.
چالش های کشاورزی در سایه خشکسالی
خوزستان به علت تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، برنج و نیشکر، اهمیت بالای ی در امنیت غذایی ایران ایفا می کند. با این وجود، کاهش منابع آبی، بخش کشاورزی را در معرض تهدید جدی قرار داده است. صدریان فر ضمن اشاره به طرح ممنوعیت کشت های تابستانه در شورای کشاورزی خوزستان و کارگروه سازگاری با کم آبی، اظهار داشت: با عنایت به احتمال بارندگی در فروردین و اردیبهشت، تصمیم گیری نهائی در رابطه با ممنوعیت کشت با تأخیر صورت خواهد گرفت.
مسئولان خوزستان در تلاش هستند با برنامه ریزی دقیق از منابع موجود حداکثر استفاده را ببرند. صدریان فر تاکید کرد که رهاسازی آب از سدها متناسب با نیازهای پایین دست، شامل کشاورزی، شرب و صنعت، صورت می گیرد اما حفظ ذخایر راهبردی برای فصل پاییز اولویت اصلی است. وی اخطار داد: اگر ذخایر سدهای مهم استان برای پاییز حفظ نشود و بارندگی ها با تأخیر آغاز شوند، خوزستان با بحران جدی مواجه خواهد شد.
شهبازی هم از برنامه ریزی های انجام شده با محوریت استانداری خوزستان اطلاع داد و اظهار داشت: با وجود کاهش شدید منابع آبی، موفق شدیم آب موردنیاز کشت های پاییزه را تأمین نماییم و الان در مراحل پایانی آن هستیم. وی ادامه داد: مدیریت منابع آبی با اولویت تأمین آب آشامیدنی، سپس کشاورزی و در نهایت صنعت صورت می گیرد.
کارشناسان محیط زیست پیشنهاد می کنند که خوزستان باید بسمت کشاورزی پایدار حرکت نماید. استفاده از روش های آبیاری قطره ای، تغییر الگوی کشت به محصولات کم آب بر و آموزش کشاورزان برای بهینه سازی مصرف آب همچون راهکارهایی است که می تواند به کاهش فشار بر منابع آبی کمک نماید.
کسب و کارهای نگران هستند
عباس جادری، مردی از جنس خاک و آفتاب خوزستان، هر بامداد با صدای مهیب گاومیش هایش بیدار می شود. ۱۵۰ رأس گاومیش که هر کدام برای او نه فقط دام، بلکه بخشی از هویت و زندگی اش هستند. سال هاست که عباس با دست های پینه بسته، علوفه جمع می کند، آب می کشد و با عشق از گله اش مراقبت می کند ولی اکنون، سایه سنگین خشکسالی بر قلب او و گاومیش هایش افتاده است.
عارف بغلانی، مردی از دیار نخل و دریا، هر روز با طلوع آفتاب به حوضچه های میگویش سر می زند. سال هاست که زندگی اش با رقص ظریف میگوها در آب گره خورده؛ موجودات کوچکی که نه فقط کسب و کار او، بلکه رویاها و آینده خانواده اش را ساخته اند ولی اکنون، زمزمه های خشکسالی تابستان پیش رو، قلب عارف را پر از دلهره کرده است.
او کنار حوضچه ای ایستاده، به آب کم عمق خیره شده و می گوید: این میگوها فقط یک محصول نیستند اینها زندگی من هستند.
پیش بینی ها از تابستانی خشک و بی رحم خبر می دهند؛ روزهایی که شاید آب، این رگ حیات به حوضچه هایش نرسد. عارف نگران است نه فقط برای میگوهایش که زیر آفتاب سوزان کم جان می شوند بلکه برای روزهایی که زحمت سالیانش به باد رود. هر موج کوچک در آب، انگار ضربان قلب اوست که با ترس می تپد.
شب ها، وقتی سکوت مزرعه را فرا می گیرد، عارف قدم زنان بین حوضچه ها راه می رود. خاطرات روزهایی که با دست خالی این کار را شروع کرد، جلوی چشمانش زنده می شود. حالا، فکر از دست دادن همه چیز، خواب را از او ربوده است.
لزوم تهیه نقشه راه
سیدمحمد مولوی نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با ابراز نگرانی از تداوم شرایط خشکسالی اظهار نمود: گزارش ها به روشنی نشان داده است که خوزستان با کاهش بی سابقه آورد آبی روبرو شده و این مساله فقط به کشاورزی یا صنعت محدود نمی گردد، بلکه کل ساختار اقتصادی و حتی امنیت اجتماعی استان را تحت تاثیر قرار داده است.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: استانداری، سازمان آب و برق، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی باید فوراً با همکاری یکدیگر نقشه راه مشخصی برای عبور از این بحران ترسیم کنند و نباید اجازه دهیم این وضعیت تبدیل به یک بحران مزمن و غیرقابل کنترل شود.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به راهکارهای موجود، اظهار داشت: امروز بیشتر از هر زمان نیازمند تغییر در الگوهای سنتی مصرف آب هستیم؛ اجرای طرح های نوین آبیاری مثل سیستم های قطره ای و بارانی می تواند در همین فصل زراعی جلوی اتلاف منابع را بگیرد البته دولت باید حمایت لازم را از کشاورزان انجام دهد تا بتوانند به این شیوه ها مجهز شوند.
مولوی همینطور بر استفاده هدفمند از ذخایر سدها تاکید کرد و اظهار داشت: لازم است میزان مصرف در قسمت های شرب، کشاورزی و صنعت به شکل دقیق تفکیک و اولویت بندی شود. باید جلوی برداشت های بی رویه در بعضی مناطق گرفته شود تا مناطق دیگر از آب شرب محروم نشوند.
وی نقش مردم را در مدیریت منابع آبی ضروری دانست و اظهار داشت: فرهنگ سازی عمومی یک لزوم فوری است. مدارس و نهادهای فرهنگی باید به شکل هماهنگ وارد عمل شوند.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تا وقتی که نگاه علمی و پیشگیرانه به مدیریت آب نداشته باشیم، توسعه پایدار برای استان تنها در حد شعار باقی خواهد ماند ازاین رو باید از هم اینک تصمیمات دقیق، قاطعانه و فوری اتخاذ شود.
مسئولان بارها بر نقش کلیدی مردم در مدیریت بحران تاکید کرده اند. صدریان فر در اینباره اظهار داشت: عبور از این شرایط دشوار نیازمند همدلی و مدیریت دقیق منابع آبی است. وی از شهروندان خواست با کاهش مصرف آب در خانه ها و رعایت الگوهای بهینه، به حفظ ذخایر کمک کنند.
با نزدیک شدن به پایان سال آبی جاری، همه نگاه ها به آسمان است. پیشبینی های هواشناسی نشان داده است که بارندگی های بهاری امکان دارد بخشی از کسری آب را جبران کند اما کارشناسان اخطار می دهند که وابستگی به بارندگی های فصلی چاره بلندمدتی نیست. تغییرات اقلیمی، کاهش بارش های سالانه و افزایش دما، خوزستان را بسمت آینده ای چالش برانگیز سوق داده است.
در همین حال، مسؤلان خوزستان امیدوارند با مدیریت دقیق منابع موجود و همکاری مردم، بتوانند از شدت بحران کنونی بکاهند. صدریان فر در انتها بازدید خود از سد دز تاکید کرد: ما در مقابل یکی از بزرگ ترین چالش های تاریخ خوزستان قرار داریم، اما با همدلی و برنامه ریزی می توانیم از این آزمون سربلند بیرون بیاییم.
منبع: ام آی جی تی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب